Thiếu hụt nội tiết tố nữ estrogen ở tuổi mãn kinh dẫn đến TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ

Tuổi mãn kinh trung bình là từ 46,7 – 50,1 tuổi. Thời kỳ thiếu hụt nội tiết tố nữ được đặc trưng bởi sự suy giảm chức năng nội tiết tố của buồng trứng. TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống, sức khỏe tình dục và sức khỏe sàn đáy chậu ngày càng rõ ràng. Các biểu hiện lâm sàng của hội chứng mãn kinh rất đa dạng và là một trong những phàn nàn thường xuyên nhất của phụ nữ sau mãn kinh về hệ niệu – dục: trung tiện âm đạo, viêm khô rát, són tiểu khi hắt hơi, vùng kín nặng mùi…

Sự thiếu hụt nội tiết tố nữ estrogen liên quan đến teo môi âm hộ, âm vật, âm đạo và những thay đổi theo hướng suy giảm của niệu đạo và bàng quang. Phụ nữ sau mãn kinh bị ảnh hưởng bởi tình trạng teo, đau và rát âm đạo, âm hộ, khô âm đạo có thể kèm theo ngứa, rát, tiết dịch nặng mùi. Tần suất xuất hiện TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ là khoảng trên 50% người sau mãn kinh, càng về sau mức độ nghiêm trọng càng tăng. Trong những năm đầu tiên sau hết kinh nguyệt, những thay đổi là không rõ rệt, và chỉ có 4% phụ nữ có biểu hiện lâm sàng của tình trạng này.

Khi sự thiếu hụt nội tiết tố nữ estrogen ngày càng tăng, các loạn dưỡng và teo phát triển ở niêm mạc âm đạo, âm hộ và các cấu trúc khác của đường tiết niệu sinh dục càng rõ. Vào độ tuổi 55-60 hầu như 50% phụ nữ có những thay đổi đặc trưng dần về TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ, và theo thời gian, tần suất của chúng tăng lên 73% –75% vào những năm sau.  Khoảng 70% phụ nữ có TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ không tìm đến bác sĩ, vì họ cho rằng coi đó là điều tất yếu. 

Cuộc điều tra dịch tễ học TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ ở châu Âu với 2.000 phụ nữ sau mãn kinh, thấy 90% phụ nữ có triệu chứng và chất lượng cuộc sống ở nhóm phụ nữ này thấp hơn đáng kể so với nhóm phụ nữ ở độ tuổi sau mãn kinh không có triệu chứng TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ.

Được biết màng nhầy đường tiết niệu sinh dục nữ rất nhạy cảm với tác động của  nội tiết tố nữ estrogen. Mức độ đủ của hormone này sẽ đảm bảo cung cấp máu tốt cho niêm mạc âm đạo và duy trì mức độ bôi trơn tối ưu. Hơn nữa, các nội tiết tố nữ estrogen cũng có thể tạo ra sự tăng sinh của các lớp biểu mô thành âm đạo cũng như các sợi cơ trơn và collagen duy trì hình dạng của ống âm đạo.

Nội tiết tố nữ estrogen điều hòa các tế bào của biểu mô vảy phân tầng, giàu glycogen, là chất nền dinh dưỡng cho hệ vi sinh vật âm đạo, hệ này luôn thay đổi năng động, đại diện bởi nhiều loại vi khuẩn, chúng giúp cân bằng nội môi âm đạo – hệ này là 1 thành tố quan trọng hình thành sức khỏe âm đạo. Nhờ vào lactobacillus sản xuất axit lactic, đảm bảo duy trì độ pH thấp tối ưu (pH=4,5) của môi trường âm đạo, theo đó pH phù hợp sẽ chống nhiễm trùng đường tiết niệu sinh dục. Độ pH thấp của dịch âm đạo cũng được duy trì bởi sự vận chuyển proton tích cực do biểu mô âm đạo hình thành do quá trình chuyển hóa glucose kỵ khí.

TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ có biểu hiện để nhận biết cơ bản như sau: khó ham muốn tình dục, kể cả khi có kích thích tâm lý hoặc cơ học, môi lớn, môi bé thâm dày sừng, 2 mép âm hộ không được bơm máu vào mô khoang xốp nên xẹp dẹt mà không phồng căng lên như lúc còn trẻ. Niêm mạc biểu mô âm đạo trở nên mỏng hơn, chức năng rào cản của nó bị mất tác dụng, các nếp sóng niêm mạc âm đạo giảm, độ đàn hồi của các mô và hoạt động bài tiết của tuyến Bartholin kém đi, khiến niêm mạc âm đạo khô, dễ bị tổn thương và giao hợp đau. Tất thảy muôn sự này đều do suy buồng trứng sinh lý dẫn đến giảm không hồi phục nồng độ Nội tiết tố nữ estrogen.

Một khi pH tăng lên tới 5,5 đến 6,8 do thiếu vi khuẩn cộng sinh ở âm đạo thì sẽ mất cân bằng quần thể nhóm vi khuẩn này, viêm âm đạo do TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ là điều dễ hiểu.

Điều đáng buồn là 75% phụ nữ mắc TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ chấp nhận các biểu hiện bất lợi cơ thể trên, họ cam chịu, không thiết tha với tình dục và cố gắng không quan tâm đến nó khi còn chấp nhận được. Họ không sẵn lòng / ngại thảo luận về chủ đề trên với các chuyên gia. Theo Nappi và cộng sự, chỉ 54% phụ nữ mãn kinh miễn cưỡng thảo luận về sức khỏe sinh dục của họ với bác sĩ chuyên khoa và 33% bệnh nhân thậm chí từ chối trả lời các câu hỏi. Như vậy, các chuyên gia trong lĩnh vực sức khỏe nữ dục phải đối mặt với việc rất khó phát hiện sớm TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ để tư vấn điều trị kịp thời.

Cơ chế điều trị chứng Teo âm hộ – âm đạo tuổi mãn kinh của Zlove

Lược dịch & biên tập: Bác sỹ Hoàng Sầm, Viện trưởng Viện Y học Bản địa Việt Nam

Dẫn nhập: Zlove được biết là sản phẩm chăm sóc sức khỏe sinh lý nữ phát triển từ bài thuốc “Hoàn Tân”, đặc biệt hiệu quả trong công dụng thu nhỏ ống âm đạo của những phụ nữ sau sinh theo đường uống. Không chỉ thế, các nghiên cứu lâm sàng của Viện y học bản địa Việt nam còn cho thấy Zlove – trên nền tảng kích hoạt enzym Aromatase – còn có thêm khả năng đảo ngược tình trạng TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ (VVA) sau mãn kinh. Do vậy chúng tôi lược dịch bài báo này của Iuliia Naumova  và Calmil Castelo-Branco để so sánh kiến giải của các học giả nước ngoài về tình trạng teo âm đạo – âm hộ và cơ chế đảo ngược quá trình teo âm đạo của Zlove, ngõ hầu giúp chúng ta làm giàu thêm kiến thức về vấn đề phức tạp này.

Điều trị TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ bằng điều chỉnh nội tiết tố nữ

Để biết phụ nữ có đang chạm ngưỡng mãn kinh hay không cần tiến hành khảo sát chi tiết những yếu tố sau:

Mục tiêu điều trị:

1. Quản lý TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ là làm giảm các triệu chứng và khôi phục môi trường âm đạo về trạng thái tiền mãn kinh khỏe mạnh.
2. Điều trị nên được bắt đầu ngay khi TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ xuất hiện và nên duy trì theo thời gian. Vì có nhiều lựa chọn điều trị, liệu pháp nên được cá nhân hóa.

• Chất bôi trơn và chất dưỡng ẩm

Theo các tiêu chuẩn quốc tế được chấp nhận, chất bôi trơn và chất làm ẩm âm đạo có thể được dùng thường xuyên để điều trị các biểu hiện nhẹ và vừa của TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ. Trong những trường hợp như vậy, hoạt động tình dục thường xuyên là rất quan trọng.

Chúng có thể là nước, glycerin, dung dịch nha đam, silicone hoặc gốc dầu và được bôi vào âm hộ, âm đạo hoặc dương vật trước khi hoạt động tình dục. Chất bôi trơn có gốc nước có ít tác dụng phụ hơn, đây là một lợi thế so với chất bôi trơn gốc silicone.

Thuốc dưỡng ẩm âm đạo có tác dụng lâu dài trong việc làm giảm các triệu chứng của TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ, tăng cường giữ ẩm cho niêm mạc âm đạo và giảm độ pH. Các loại thuốc này được kê đơn thường xuyên: hàng ngày hoặc 2–3 ngày một lần, tùy thuộc vào mức độ của các triệu chứng. Việc sử dụng hyaluronic gel âm đạo tính axit mỗi 3 ngày tạo sự cải thiện trong các triệu chứng khô âm đạo, có thể so sánh với các tác động của liệu pháp nội tiết tố nữ estrogen tại chỗ.

Khi lựa chọn chất bôi trơn và chất dưỡng ẩm, điều quan trọng là sản phẩm phải tương tự như dịch tiết âm đạo về độ thẩm thấu, độ pH và thành phần.

Chất bôi trơn và dưỡng ẩm âm đạo có thể được sử dụng khi cần thiết kết hợp với các phương pháp điều trị TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ khác.

• Hoocmon tại chỗ và toàn thân

Bổ sung sự thiếu hụt nội tiết tố nữ estrogen có thể được thực hiện bằng các chế phẩm nội tiết tố có tác dụng toàn thân và tại chỗ, cũng như các chế phẩm có nguồn gốc thực vật. Theo hướng dẫn lâm sàng mới nhất về quản lý bệnh nhân TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ, bôi toàn thân hoặc tại chỗ các chế phẩm nội tiết tố nữ estrogen dược lý sẽ nhanh chóng cải thiện chỉ số và độ dày của niêm mạc âm đạo, làm giảm độ pH của âm đạo, tăng chỉ số trưởng thành âm đạo, và loại bỏ các triệu chứng của TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ.

Liệu pháp thay thế hormone toàn thân (HRT) bao gồm tất cả các chế phẩm có chứa estradiol, estradiol valerate, hoặc các nội tiết tố nữ estrogen liên hợp để uống, bôi, miếng dán, cấy dưới da mỗi 6 tháng hoặc 1 năm một lần.

HRT tại chỗ bao gồm các chế phẩm có chứa estradiol, cũng như estriol. Liệu pháp nội tiết tố nữ estrogen tại chỗ được ưu tiên khi có các rối loạn niệu sinh dục biệt lập; bệnh nhân nên được thông báo rằng hiệu quả đạt được sau 1-3 tháng điều trị bằng nội tiết tố nữ estrogen tại chỗ, và họ có thể chọn loại thuốc mà họ cho là thích hợp nhất cho mình. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng HRT toàn thân loại bỏ các triệu chứng của teo âm đạo trong 75% trường hợp, trong khi liệu pháp tại chỗ làm như vậy trong 80% –90% trường hợp. Khi kê đơn các thầy thuốc thường sẽ ưu tiên liều tối thiểu có tác dụng.

Theo cộng đồng mãn kinh Bắc Mỹ, khi dùng các chế phẩm nội tiết tố nữ estrogen âm đạo liều thấp, những hiện tượng sau xảy ra: giảm lớp đệm của âm đạo, tăng số lượng lactobacilli và cải thiện tình trạng của biểu mô âm đạo và biểu mô của niệu đạo.

Tuy nhiên, nguy cơ chảy máu âm đạo không đáng kể đã được mô tả trong tất cả các nghiên cứu sử dụng nhiều phương pháp điều trị bằng nội tiết tố nữ estrogen tại chỗ khác nhau.

Việc lựa chọn hình thức quản lý thuốc được xác định bởi sở thích của bệnh nhân.

Nếu cần kiểm soát liều lượng nội tiết tố nữ estrogen hơn, thuốc được lựa chọn có thể là viên nén đặt âm đạo chứa 10 mg estradiol, vòng đặt âm đạo giải phóng estradiol; nếu liều cao hoặc liều không kiểm soát thì các nguy cơ ung thư tử cung, ung thư vú có thể phải được đặt ra.

• Các chất điều biến thụ thể nội tiết tố nữ estrogen có chọn lọc (SERMs): (Nội dung chuyên môn sâu, bạn đọc có nhu cầu tìm hiểu có thể liên hệ để nhận thêm thông tin).
• Lasofoxifene: (Nội dung chuyên môn sâu, bạn đọc có nhu cầu tìm hiểu có thể liên hệ để nhận thêm thông tin).
• Dehydroepiandrosterone (DHEA): (Nội dung chuyên môn sâu, bạn đọc có nhu cầu tìm hiểu có thể liên hệ để nhận thêm thông tin).
• Liệu pháp laser: (Nội dung chuyên môn sâu, bạn đọc có nhu cầu tìm hiểu có thể liên hệ để nhận thêm thông tin).

Kết luận:

1. TEO ÂM ĐẠO – ÂM HỘ làm phức tạp thêm quá trình sau mãn kinh ở hơn một nửa số phụ nữ vì cảm giác khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày, làm suy giảm chất lượng cuộc sống và sức khỏe vùng kín. 
2. Tích cực phát hiện kịp thời tình trạng bệnh lý này và đưa ra liệu pháp được lựa chọn đầy đủ có thể ngăn chặn sự tiến triển của bệnh và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống và tình dục của phụ nữ sau mãn kinh.
3. Về điều trị: Nội tiết tố nữ estrogen và các dẫn chất, Ospemifene, Dehydroepiandrosterone, laser liệu pháp và Zlove từ thảo mộc … là những lựa chọn mà người bệnh có thể cá biệt hóa cho riêng mình theo thể tạng và sở thích.

Nếu các quý bà, quý cô gặp phải các triệu chứng giảm ham muốn tình dục, khô hạn âm đạo, viêm nhiễm âm đạo, teo âm đạo – âm hộ, xin hãy để lại thông tin theo mẫu dưới đây để được nhận tư vấn từ dược sĩ của Zlove: